Του Δημήτρη Καζάκη

Στις 9 Φεβρουαρίου 1897 με το παλιό ημερολόγιο ο ευρωπαϊκός στόλος βομβάρδισε το στρατόπεδο των επαναστατών στο Ακρωτήρι Χανίων, με το πρόσχημα το γεγονός ότι είχε υψωθεί η ελληνική σημαία. Στόχος ήταν η σημαία, την οποία και κατέρριψε… Όταν πλέον ο ιστός έπεσε από τα ευρωπαϊκά πυρά, ένας επαναστάτης, ο Σπύρος Καγιαλές, έκανε το σώμα του ιστό και ύψωσε εκ νέου τη σημαία… Ο ανθρώπινος ιστός ανάγκασε τους ναυάρχους των δυνάμεων να διατάξουν παύση του πυρός. Ο Ιταλός ναύαρχος Κανεβάρο, που είχε δώσει την εντολή για τους κανονιοβολισμούς, θα γράψει αργότερα στα απομνημονεύματά του, ότι την εικόνα αυτή, εν μέσω βομβαρδισμών, ένα παλικάρι να κάνει το σώμα του ιστό, δεν θα την ξεχνούσε ποτέ…
Τι ήθελαν από την Κρήτη τότε οι μεγάλες δυνάμεις με προεξέχουσα την Βρετανία; Αυτονομία της Κρήτης αντί για Ένωση με την Ελλάδα, όπως ζητούσαν οι Κρήτες. Ο Μανούσος Κούνδουρος επικεφαλής της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής που ίδρυσαν οι μαχόμενοι Κρήτες τον Σεπτέμβριο του 1895 για να διεκδικήσουν την ελευθερία τους, αναφέρει στο Ημερολόγιό του την παρότρυνση ενός πράκτορα των Άγγλων που, όπως συνήθιζαν από τότε μέχρι σήμερα πολλοί πράκτορες των μεγάλων δυνάμεων και των πιο σκοτεινών συμφερόντων, έφεραν την ιδιότητα του δημοσιογράφου: «Εξέθηκε», έγραφε ο Κούνδουρος για τον εν λόγω πράκτορα, «τας επικρατούσας ιδέας εν Ευρώπη περί Κρήτης, συμβουλεύων τους Κρήτας να υπακούουν εις τας μεγάλας Δυνάμεις, αίτινες απεφάσισαν να καταστήσουσι την Κρήτην μικράν Ελβετίαν.»
Στα 1895 οι Βρετανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι ήθελαν να μετατρέψουν την Κρήτη σε «μικρή Ελβετία». Σήμερα, οι πλασιέ των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών στην Θράκη θέλουν κι αυτοί με την σειρά τους να μετατρέψουν την Θράκη σε «μικρή Ελβετία», όπως δηλώνουν. Που βρίσκεται ο κοινός παρανομαστής; Η Ελβετία δεν διαθέτει ενιαία και αδιαίρετη εθνική επικράτεια. Είναι τεμαχισμένη σε αυτόνομα καντόνια. Αυτό ήθελαν να περάσουν και στην Κρήτη οι Άγγλοι πράκτορες. Έτσι ένας απ’ αυτούς ο Μπίκφορντ-Σμιθ έγραφε στο ημερολόγιό του: «Αυτονομία είναι λέξη αγνής προέλευσης και αρχαίας καταγωγής. Την χρησιμοποιούσε ήδη ο Θουκιδίδης και ο Ξενοφώντας, ενώ την ένωση την βρίσκουμε για πρώτη φορά στον Αρχύτα [τον Πυθαγόρειο], όπως μας πληροφορεί ο Στοβαίος. Όπως συμβαίνει στα ονόματα, έτσι και στα πράγματα. Η εθνικότητα αναζητούσε ανέκαθεν ανεξαρτησία για τον εαυτό της, ακόμη και αν πίστευε ότι είναι επιθυμητή η προσάρτηση των γειτόνων. Την παλιά εποχή η ένωση την αναζητούσαν και την αποκτούσαν μόνο για προσωρινούς σκοπούς. Ένωση μονίμου φύσεως είναι προϊόν του σύγχρονου πολιτισμού, άλλοτε για συναισθηματικούς λόγους και άλλοτε για εμπορικούς. Η πλέον εξελιγμένη μορφή της ένωσης και η μόνη μονίμως δυνατή επί μεγάλης έκτασης είναι η ομοσπονδία. Πρόκειται μάλλον για το ιδεώδες προς το οποίο τείνει η ανθρωπότητα με αύξουσα νευρώδη δύναμη και οικονομικά κίνητρα.»
Αυτά γράφονταν το 1897. Από τότε οι αποικιοκράτες είχαν μια βαθιά απέχθεια προς την εθνική αυτοδιάθεση και ελευθερία. Κι έτσι εκεί που δεν μπορούσαν να καταστείλουν τις εθνικές διεκδικήσεις των λαών με το κανόνι, όπως στην περίπτωση των Κρητών που αποζητούσαν την Ένωση με την Ελλάδα, απαντούσαν πιο πονηρά: Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »